Kategoria:Skrzydła Warszawa 1930-1939

Z ArchiwumHarcerskie.pl
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania


Opracowanie bibliografii Skrzydeł znajduje sie pod tym linkiem

1933 - komplet

1933-01 Warszawa Skrzydla nr 1.jpg 1933-02 Warszawa Skrzydla nr 2.jpg 1933-03 Warszawa Skrzydla nr 3.jpg 1933-04 Warszawa Skrzydla nr 4.jpg 1933-05 Warszawa Skrzydla nr 5.jpg 1933-06 07 Warszawa Skrzydla nr 6-7.jpg 1933-07 08 Warszawa Skrzydla nr 7- 8.jpg 1933-09 10 Warszawa Skrzydla nr 9-10.jpg 1933-11 Warszawa Skrzydla nr 11.jpg 1933-12 Warszawa Skrzydla nr 12.jpg

1934 - komplet

1934-01 Skrzydla nr 1.jpg 1934-02 Skrzydla nr 2.jpg 1934-03 Skrzydla nr 3.jpg 1934-04 Skrzydla nr 4.jpg 1934-05 Skrzydla nr 5.jpg 1934-06 07 Skrzydla nr 6-7.jpg 1934-08 09 Skrzydla nr 8-9.jpg 1934-10 Skrzydla nr 10.jpg 1934-11 Skrzydla nr 11.jpg 1934-12 Skrzydla nr 12.jpg

1935

1935-01 Skrzydla nr 1.jpg 1935-02 Skrzydla nr 2.jpg 1935-03 Skrzydla nr 3.jpg 1935-04 Skrzydla nr 4.jpg 1935-06 Skrzydla nr 6.jpg 1935-07 Skrzydla Dodatek zlotowy Spała.jpg 1935-10 Skrzydla nr 9.jpg 1935-12 Skrzydla nr 11-12.jpg

1936

1936-02 Skrzydła nr 2.jpg 1936-08 09 Skrzydła nr 8-9.jpg


1938

1938-04-15 W-wa Skrzydła nr 6.jpg


SKRZYDŁA Miesięcznik Instruktorek Harcerskich, od n-ru 5/1930: Miesięcznik Instruktorek Harcerskich. Organ Głównej Kwatery Żeńskiej ZHP, od n-ru 1/1932: Miesięcznik Instruktorek Harcerskich. Organ GKŻ ZHP, od n-ru 1/1938: Pismo Instruktorek Harcerskich. Organ Głównej Kwatery Harcerek Związku Harcerstwa Polskiego, od n-ru 7/1938: Pismo Instruktorek Harcerskich. Organ Głównej Kwatery Organizacji Harcerek ZHP.

Warszawa l stycznia 1930 — 15 czerwca 1939.

Miesięcznik, od n-ru 1/1938: Dwutygodnik.

Redaktor odpowiedzialny: Zofia Wołowska, od n-ru 4/1930 — Ewa Grodecka; od n-ru 3/1932 — Jadwiga Wierzbiańska: od n-ru 5/1932 — Karolina Lublinerówna; od n-ru 6—7/1935 — Marta Dobrzyńska (od n-ru 5/1938 redaktor naczelny l odpowiedzialny); od n-ru 13/1938 — Ewa Grodecka. Wydawca w imieniu Gromady Instruktorek Harcerskich (od n-ru 5/1930) i Głównej Kwatery Żeńskiej ZHP: Zofia Kańska; od n-ru 1/1935 — Jadwiga Lindnerówna; od n-ru 5/1938 — Harcerskie Biuro Wydawnicze „NA TROPIE". S-ka z o.o.

Redakcja i Administracja: Drukarnia „Pionier” Marszałkowska 111: od n-ru 8/1930: Główna Kwatera Żeńska, Zielna 35: od n-ru 11/1932: Główna Kwatera Żeńska ZHP. Myśliwiecka 3/5: od n-ru 10/1936: Główna Kwatera Harcerek, Wiejska 3: od n-ru 8—9/1937: Główna Kwatera Harcerek, Łazienkowska 7.

Druk (Warszawa): Zakład Graficzny „Pionier” Marszałkowska 111; od n-ru 9/1936: Drukarnia B-ci Drapczyńskich. Piękna 15: od n-ru 6—7/1937: Drukarnia „Lech", Koszykowa 33; od n-ru 4/1938: Zakłady Graficzne St. Skierkowski i S-ka z o.o., Hoża 55: od n-ru 4/1939: Zakłady Graficzne F. H. Bogucki i S-ka Sp. z o.o. Hoża 5.

1930 R. I nr l, 2, 3, 4. 5, 6, 7. 8, 9—10, 11—12.

1931 R. n nr 1—2 (Numer Zlotowy), 3. 4, 5, 6—7. 8—9. 10—11, 12. Uwaga: nr 4 błędnie numerowany 14.

1932 R. III nr l, 2. 3, 4, 5, 6. 7—8. 9—10. 11. 12.

1933 R. IV nr I, 2, S, 4, 5, 6—7, 7—8. 9—10, 11. 12.

1934 R. V nr 1. 2, 3, 4, S, 6—7, 8—9. 10. 11, 12.

1935 R. VI nr 1. 2. 3. 4, 5, 6. 7—8. 9, D.Z. 11—12: za numer październikowy - 10 D.Z. — Dodatek Zlotowy.

1936 R. VI nr l, 2, 3, 4, 5, 6—7. 8—9, 10. 11. 12.

1937 R. VII nr l, 2, 3, 4, 5, 6—7, 8—9, 10. 11. 12. 1838 R. IX nr 1. 2, 3. 4. 5. 6. 7, 8. 9, 10—11—12,

13. 14. 15, 16—17. 18. 19. 20 + Treść rocznika IX.

1939 R. X nr 1—2, 3. 4. 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11. 12—13; s.s. 204.

Dodatki samoistne:

do n-rów 3 i 6 z 1930 r. „Zlot Starszyzny Harcerskiej 12—25 sierpnia 1930",

do nr 11 z 1930 r. Michał Grażyński, W obronie kultury i rycerskości, Odbitka z „Harcerstwa” nr 2, rok 1939.


Harcerstwo żeńskie do końca 1929 r. nie mogło pochwalić się zbyt dużym dorobkiem czasopiśmienniczym. Większość tytułów stanowiły czasopisma o znaczeniu lokalnym (wydawane prymitywnymi technikami drukarskimi) lub efemerydy. Wymienić należy:

„SKAUTKA. Miesięcznik Drużyn Dziewczęcych”, Kraków 1914;

SAMARYTANKA. Tygodnik Żeńskiej Drużyny Skautowej w Warszawie”, Warszawa 1914;

„HUFIEC. Pismo Hufca V-ego”, Warszawa 1922—1923;

„SAMOWYCHOWANIE. Miesięcznik Zastępowych V-ego Żeńskiego Hufca Mazowieckiego”, Utrata 1924—1926;

„TO i OWO. XV Drużyna Żeńska”, Warszawa 1923.

Jeśli dodamy jedyne pismo o zasięgu ogólnozwiązkowym: „HARCERKA. Pismo Żeńskiej Młodzieży Harcerskiej”, Warszawa 1921, to mamy zebrany cały dorobek harcerek — jakże skromny w porównaniu z prasą harcerzy.

Przyczyn utworzenia „SKRZYDEŁ" należy upatrywać w trzech grupach zagadnień nurtujących wówczas ZHP:

Po pierwsze: stan organizacji żeńskiej ZHP na 31 grudnia 1929 r. osiągnął 20.648 członkiń, a harcerki nie miały własnego pisma.

Po drugie: zbliżały się duże zmiany w naczelnych władzach Związku, a tym samym w charakterze Związku; harcerstwo żeńskie, praktycznie jednolite o nastawieniu liberalnym — występowało zdecydowanie za poważnymi zmianami w ZHP.

Po trzecie: harcerki myślały o większej autonomii, co wyrażono w pierwszym numerze „SKRZYDEŁ" w następujący sposób: ...gdy przyszedł czas samodzielnej myśli i samodzielnego czynu Harcerstwa Żeńskiego — pragniemy i słowa samodzielnego.

Pismo w początkowym okresie było inicjatywą nieomal prywatną a w każdym bądź razie nie firmowaną przez GKŻ, ale przez Gromadę Instruktorek Harcerskich. „Gromada” była to grupa najwybitniejszych instruktorek harcerskich. Wyrazicielką ich poglądów była Ewa Gródecka, która pisała: gdybyśmy stworzyły organizację samodzielną, praca nasza byłaby więcej warta, wyniki jej poważniejsze, życie nasze bardziej harcerskie i dalej Aż doszło do tego, że przekonałyśmy się, iż nie tylko nie mamy dodatniego wpływu na bieg spraw i pracy Związku, ale że zło do nas dociera, nas zatruwa pracy drużyn naszych, zagraża.

Ta krytyka zależności od organizacji męskiej a przede wszystkim od jej kierownictwa i władz naczelnych, w większości związanych z endecją, doprowadziła do skrystalizowania się programu: i zdecydowałyśmy, że póki jest jeszcze w nas zaufanie wzajemne, dobra wola i pragnienie pracy twórczej — trzeba odejść, z oczu zasianą zerwać, zwalić mury dzielące nas od społeczeństwa, odrodzić się jako wyraz ruchu harcerstwa żeńskiego — rozpalić jedno wielkie ognisko, skupiające wszystkie Polki, tej samej idei służące.

Wydarzenia w ZHP w 1930 r. następowały szybko. W czasie X Walnego Zjazdu ZHP, który odbył się w Warszawie w dniach 26-27 kwietnia 1930 r., przyjęto wniosek: Wobec powstania pisma instruktorskiego pt. „SKRZYDŁA” X Nadzwyczajny Zjazd Walny w uzupełnieniu uchwał V Zjazdu postanawia, że prenumerowanie „SKRZYDEŁ” wraz z „WIADOMOŚCIAMI URZĘDOWYMI" jest równoznaczne z prenumerowaniem „HARCMISTRZA”.

Tym samym „SKRZYDŁA" uznano za organ Głównej Kwatery Żeńskiej ZHP. Konsekwencją uchwał zjazdowych było powołanie „Rozszerzonego Komitetu Redakcyjnego”, który miał skupić szerokie grono instruktorek z różnych jednostek organizacyjnych, a także przejęcie od 1.10.1930 r. administracji pisma przez GKŻ.

„SKRZYDŁA" powstały w momencie, gdy rozpoczął się szybki rozwój Związku. W latach 1932—1933 harcerstwo żeńskie podwoiło swoją liczebność. Pismo miało głównie charakter programowo-metodyczny. Często publikowano artykuły poświęcone historii harcerstwa, ruchowi skautowemu, problemom aktywności społecznej kobiet. Każdy numer kończyła kronika. Pisały dla „SKRZYDEŁ” najwybitniejsze instruktorki: Olga Małkowska, Ewa Grodecka, Maria Uklejska, Zofia Wołowska. Jadwiga Wierzbiańska. Większość artykułów pisały członkinie Komitetu Redakcyjnego lub G.K.Ż. Przez pewien czas pismo redagowała Naczelniczka Harcerek — Jadwiga Wierzbiańska (w 1932 r.). Wchodziła ona również przez długi czas do Komitetu Redakcyjnego. Również przez długi okres wchodziła do Komitetu była Naczelniczka Harcerek Maria Uklejska.

W latach 1932—1937 pismo rozwija się, podejmuje trudne problemy społeczne: bezrobocia, alkoholizmu, pomocy dzieciom ułomnym.

Dużo uwagi poświęcała redakcja problemom rozwoju organizacji, szczególnie w tych dziedzinach, gdzie były największe zaległości. Dotyczyło to zwłaszcza pracy z młodzieżą wiejską. Szereg artykułów opublikowano, pragnąc rozwinąć wpływy organizacji wśród młodzieży wiejskiej.

Drugim ważnym zespołem zagadnień była sprawa ruchu starszoharcerskiego. Ruch ten miał stanowić bazę instruktorską a także pomagać w realizacji celu, jakim było „uharcerzowanie społeczeństwa".

Trzecim problemem stale poruszanym w „SKRZYDŁACH” był ruch zuchowy, który pomyślnie rozwijał się w latach trzydziestych.

Redakcja starała się o publikowanie „Komunikatów Bucza” (od 1933 r.), co pozwalało utrzymywać stałą łączność między Harcerską Szkołą Instruktorską, a szerokim gronem instruktorek. W „Kronice” znajdowały instruktorki szeroką informację o pracy różnych ogniw ZHP.

W połowie lat trzydziestych w związku z wypracowaniem i wprowadzeniem w życie określonej formuły dla prasy centralnej, „SKRZYDŁA” ugruntowują swoją pozycję, jako pismo starszyzny żeńskiej. W 1937 r. administrację przejmuje Harcerska Spółka Wydawnicza „Na Tropie” kierowana przez hm. Marię Kapiszewską.

Naczelniczka Harcerek Rozkazem L. 1. z dnia 15 stycznia 1938 r. poinformowała instruktorki o przekształceniu „SKRZYDEŁ” w dwutygodnik. Utrzymanie tej samej ceny prenumeraty zmusiło redakcję do zmniejszenia formatu o połowę. Zmiana w częstotliwości ukazywania się pisma wiązała się także ze zmianami w treści. Coraz więcej miejsca poświęcano „wychowaniu państwowemu”. Więcej też publikowano artykułów związanych z przysposobieniem wojskowym, samarytanką i kulturą fizyczną.

W 1938 r. pojawiają się informacje o Pogotowiu Harcerek, a z czasem ilość informacji o Pogotowiu wzrastała. Tak przygotowywano Organizację Harcerek do służby na wypadek wojny. W 1939 r. każdy numer zaczynały cytaty z prac Józefa Piłsudskiego — tak dobrane, że wskazywały na zagrożenie Polski, konieczność szkolenia wojskowego i jedności społeczeństwa wobec konfliktu zbrojnego.

„SKRZYDŁA” były bez wątpienia odbiciem jedności politycznej charakteryzującej harcerstwo żeńskie. Prezentowany na łamach „SKRZYDEŁ” liberalizm i stawianie problemów równouprawnienia kobiet spowodowały ostre ataki ze strony „Strażnicy Harcerskiej” – organu prawicy harcerskiej. „SKRZYDŁA” nie osiągnęły tak wysokich nakładów jak pisma męskie. W pierwszym półroczu 1930 r. miały 200 prenumeratorek, a w 1933 r. 1 050. W latach późniejszych prenumeraty oscylowały wokół liczby l tys. W 1937 r. nakład wynosił 2 tys. egz.

Marian Miszczuk

Literatura: M. Miszczuk, „Skrzydła” 1930-1939, „Harcerstwo” 1980, nr 1, s. 30-31. Przedruk w „Skaut. Pismo Koła Harcerek i Harcerzy z Lat Dawnych”1980, nr 28/29, s. 31–33. Harcerki o swojej służbie. Problemy pracy starszych dziewcząt na łamach „Skrzydeł” 1930-1939, t. 1 i 2, wybór i opracowanie Marian Miszczuk, Warszawa 1982.

Pliki w kategorii „Skrzydła Warszawa 1930-1939”

Poniżej wyświetlono 47 spośród wszystkich 47 plików w tej kategorii.